Home > Op-ed | To bottom

Panagserrek dagiti eskwela

Makumikom manen ti sangapamilyaan! Panaglukat ngamin ti klase. Umariwawa dagiti ubbing a magagaran nga agadal. Panaggastos manen! Nagrigat ketdi aya ti adda pagad-adalenna! Umuna ta aggigiddanda nga agibaga no ania ti gatangen a bag, notebooks, pad paper, ball pens ken dadduma pay a kasapulanda iti eskwela. Nangruna ket awan pay ti di ngumina. No met ngarud adda saan a nagatang a kasapulan ti maysa kadagiti ubbing ket agrunga-ab, agmuryot ken agmisuot. Ngimmato ti presyo dagiti amin a magagatang. Kasano aya a binnaten ti bassit a matmatgedan tapno magatang dagiti kangrunaan a kasapulan, nangruna dagiti agad-adal? Narigat met a paayen ken ipaidam kadagiti ubbing ti karbenganda nga agadal ket agbalinda laeng a mulengleng. Uray dida makalpas basta makabaddekda iti high school tapno ammoda ti agbasa ken agsurat, ngem kasayaatan met laeng no makapagturposda koma.

Immarubayan ni kumare tay agsapa ket nakitana a makumikom ken nakalidlidem ti rupa ti kumarena. Nagsao ket kinunana, “Hoy kumare, apay a nakarupanget ka? Diak maipinta ta rupam, umisem kadi met tapno lumawag bassit ta agkurkuretret a rupam.”

Sungbat ti kumarena, “Diak ngarud ammo ti aramidek mare, panagseserrek manen ket kurang ti igatang ko kadagiti kasapulan dagiti ubbing. Diak ammo no sadino’t pagtakawak, awan sa pay nabati nga ormut ko a mabalin ko nga isalda!”

Iti uneg ti pamilya, no adda kasapulan dagiti ubbing . . . ni amin nanang wenno mommy ti sapulenda a pangibagaan... “Mommy, kasapulak daytoy, mommy, kuna ni ma’m agbayad kami kano iti kastoy,” ... “Mommy, gumatang ka kano iti kastoy a libro,” ken kdpy… Ni mare ti mariribukan gaputa isu ti mangibadyet iti bassit a masapulan. Kasano a maiwasan ti di agpanunot iti maikaniwas wenno saan a nasayaat no kastoy la’t mapaspasaran a rigat? Kitaen tayo kadi kabsat a nakaur-urat,… ti babayadan iti kuryente, ngimmato... ti pagluto a gas namin-ano a nagpangato. Kapilitan a ni ina ket agbirok iti pagtrabahuan wenno mapan ballasiw-taaw, ngem ti adatna, mapanawan ken mabaybay-an ti ubbing.

No mapan ka iti department store, nangruna no kakuyog dagiti ubbing, adu ti itudoda a gatangen. Magsikuna a kayat ko daytoy… kuna met ti maysa, siak ket daytoy ken dayta pay... ti met maysa, basta kaniak... daytoy. Uray iti panagpili’t aruaten kas ti sapatos, medyas, payong wenno kapote, agduduma’t kayat ti maysa ken maysa. Mariribukan ken matikaw ti maysa nga ina, di na pay ammo ti kudkodenna gaputa ibirbirokna no kasano a sungbatan ken patgan amin dagiti kasapulan a kayat ti annak a gatangen. Ti maysa nga ina, no mabalin ket ited ken ipaayna ti amin a kasapulan ti anakna. Ngem kasano a maipaay no bassit ti matmatgedan a paan-anayen? Kaaduan, awan pagtrabahuan, bassit pay ti sueldo, ngem pangato a pangato ti presyo dagiti amin a gagatangen. Ngumatonto pay ti plete, ti tuition ket awan sarday ti panag-ngatona... kada semestre wenno iti panaglukat ti klase ket adda latta mainayon a mabayadan. Adda pay ngata gundaway a makapagturpos ti annak dagiti nakukurapay?

Iti pampubliko a pagadalan, 65-75 nga eskwela iti maysa a klase. Adda pay 90 iti maysa a klase. Kurang ti classrooms ken teachers wenno mangisursuro. Dua a klase ti mang-usar iti maysa a classroom, maysa a klase iti agsapa, sabali met a klase iti malem. Daytoy ti makuna a two-shift policy ti DepEd tapno masolusyonan kano ti pagkurangan iti classrooms ken teachers/mangisursuro. Uray met no ibagbaga ti Department of Education nga awan bayadan dagiti eskwela, voluntary kano ti panagbayad, ngem di da met awaten ti ubing no saan nga agbayad iti miscellaneous. Kapilitan ngamin nga ipamuspusan dagiti mangisursuro no kasanoda a makaur-ur wenno mapa-adda’t igatangda kadagiti kasapulan dagiti ubbing iti uneg ti pagadalan kas ti visuals, chalk, eraser, floor wax, dust pan, lampaso, sagad, ken dadduma pay. Saan a maipaay kadagiti agad-adal ti ibagbaga ti gobyerno a quality education.

Isu a no ni pare ket agparparikut no kasanona a guduaen ti bagina wenno ipamuspusan a makastrek iti dua a panggedan bareng laeng ket dakdakkel wenno manayunan ti teggedna a maiyawid iti pamilyana. Kasta met a ni mare ket napalalo a mariribuk no kasanona nga ibadyet tapno umanay a mangsabet iti kasapulan ti pamilya. Isu nga uray no dagiti awan sustansyana a taraon ti magatangna ket awan mabalinna gaputa isu laeng ti kaibatogan ti badyetna, basta adda makuna a maidasar iti lamisaan a pagsasanguan. Daytoy ti ibagbagada a pamedped laeng iti bisin, mare!

Panagtutudo pay met ngarud! Kaasi dagiti ubbing a kanayon a mabasa iti tudo. Nangina ti payong ngem nalaka a madadael no ipigsana la bassit ti angin. Ti met kapote ket nalaka a mapigis. Di met kabaelan a mangala iti mangitulod ken mangi-awid wenno service dagiti ubbing nga eskwela ta awan pagbayad. Ditoy a tiempo ti panagsasakit ti ubbing; aguyek, agpanateng, agpudot, ken dadduma pay a sakit. Narigat ti ma-ospital, nangina ti agas, ti kama a pagiddaan ken doctor’s fee. Iti kasasaad a di kabaelan a gatangen dagiti masustansya a makan, kapilitan a nalaka a makaptan iti sakit ti ubbing gaputa kumapsut ti resistensyada. Ayan na ti kuna ni Dr. Jose Rizal a dagiti agtutubo ti namnama ti pagilian?

Rigat ... rigat a sagsagabaen dagiti nakukurapay, nangruna dagiti inna ... kaano aya a makalung-aw iti kinarigat ken kinakurapay a sasaaden ti biag? Uray la koma iti apagdarikmat ket mapadasan ti nagin-awa a panagbiag, saan a puro rigat.

Dardarepdep; makalung-aw koman ni Pinay iti kinarigat ti biag iti agnaynaynay. #

Home > Op-ed | Back to top