Home > Op-ed | To bottom

Intay agasan ti pagilyan

Naan-anay a panag-agas ti kasapulan ti pagilyan. Masapol ti panag-agas a mangpunas kadagiti banbanag a mangmangted ti nakaro a krisis. Masapol a magna ti pagilyan iti nalinis a transisyon.

Makabannog ti krisis ti politika a sagsagrapen ti pagilyan. Kalpasan ti dua a people power a nangipatugaw kenni Cory idi 1986 ken idi 2001 a nangpatugaw kenni Gloria, addan ti pagpanpanunutan ti tattao. Nalawag a saan a ti tao nga adda iti poder ti masapol a suktan inton aglosolos ni Gloria. Nakita tayon nga adda iti sistema ti panaggobyerno ti dakdakkel a problema.

Kaspagarigan nga aglosolos ni Gloria, saan a ni Noli ti isukat tayo. Kaduana met laeng daytoy a nagbenepisyo iti panagsaur ni Gloria idi napalabas nga eleksyon, kuna dagiti agpanpanunot a kakaarrubak. Maysa pay, uray kuna tayo a ti bise-presidente ti legal a kasukat ti presidente, namnamaek a saan a kayat ti kaaduan ti panagpanpanunotna daytoy. Namintaken a pabor daytoy iti globalisasyon ken iti 100% a capital dagiti ganganaet kadagiti empresa kas ti minas ken dadduma pay a negosyo.

Ngem, kaarruba, ti problema itatta ket saan pay met a naglosolos ni Gloria. Ado nga alternatibo ti adda a pagdisdiskusyonan dagiti naduma-duma a puwersa a politikal no kasano a paikkaten ti pangulo no daytoy ket saan nga agboluntaryo nga ag-resign.

Ti singasing a mangbukel ti truth commission ket narigat nga aramiden iti panawen a saan pay a narisut dagiti naduma-duma a parikot iti politika, kuna ti partylist a Bayan Muna. Saan a manamnama a rumuar ti kina-agpayso inggana’t awan pay ti naan-anay a panagbaliw, kuna ni Manny Loste, bise-presidente ti Bayan Muna.

Ti maysa ket ti konstitusyonal a pamay-an, wenno dagiti ligal a pamuspusan. Nairaman ditoy ti impeachment. No daytoy ti namnamaen tayo, pabor daytoy kenni Gloria. Malaksid a mabayag a proseso daytoy, masapol nga agbotos dagiti mamanday ti linteg tapno maaddaan ti pormal a singasing iti Kongreso.

Isu nga ti impeachment ken ti Rule of Law a posisyon ket pabor latta iti status quo wenno iti panagpatalinaed iti sigud a kasasaad ni Gloria. Uray ti singasing ni Ramos a charter change wenno cha-cha ket awan ti manamnama. Dagiti kongresista mismo ti manglapped ti cha-cha.

Masapol a piliten isuna nga umikkat idiay palasyo no saan nga agresign daytoy, kuna ti Gloria Step-down Movement (GSM).

Agbirbirok pay ni Gloria ken dagiti buyotna ti maysa a wagas ti panagtalaw a mas paborable kanyana. Graceful exit, kunada.

Ngem ti napintas ditoy, kaarruba ket itatta pay laeng nga adda pay isuna iti Malakanyang, agsagsaganan dagiti sumukat kanyana.

Anya ngay ngarud ti namnamaen tayo a mayat a kasukat inton maikkat ti presidente?

Ado a singasing manen daytoy, kaarruba. Amin a puwersa a politikal ket kayatda nga adda ti biangda iti gobyerno a maisukat kenni Gloria. Aminda ket agnamnama. Aminda ket ammoda a saanen a mayat ti agdama a sistema ti panaggobyerno.

Daytoy singasing tapno mabukel ti maysa a People’s Democratic Council (PDC) ti kayat ko nga adalen a nalaing. Daytoy ti mangisayangkat ti naan-anay a reporma iti tayyek ti politika ken ekonomya. Masapol a maisagana ti maysa a consultative assembly a mangibotos ti PDC. Mangisagana ti maysa a pudno nga eleksyon ken mabukel ti maysa a constitutional convention a mangisagana iti baro a konstitusyon.

Agpayso a baro daytoy a pamuspusan ngem napadasan tayo ti kasla kastoy idi nagtugaw ni Cory. Kas iti napalabas, baro a tattao ti agpataray iti gobyerno. Saan aya a nasuktan ti Konstitusyon idi 1987?

Masapol laeng a kitaen a nalaing dagiti agtugaw ken isegurado a ti mangibagi kadagiti mangmangged ken mannalon ket dagiti pudno a mangisaksakit iti interes ti kaaduan nga umili.

Nabannog ti tattao iti patronage politics. Agdawdawat ti tattao ti maysa a panagbalbaliw nga adda’t kaipapananna. Inton umay ti panawen a sagrapen dagiti ubbing ti bunga ti mayat a tay-ek ti politika, idiayto a maibaga tayo a naagasan ti pagilyan. Saan tayo nga ipaidam daytoy kadagiti annak tayo.

Isagana tayo ti maysa a kasasaad a siwaya-waya ti pagilyan nga agiplastar ti masakbayan ti sumaruno a kapututan. #

Home > Op-ed | Back to top